فرمان هیدرولیک (Hydraulic power steering) یکی از امکانات رفاهی به کاررفته در خودروهاست که امروز تقریباً در همه خودروهای سواری تولید داخل استفاده می شود تا راننده بتواند راحت تر تغییر مسیر بدهد و نیروی کم تری برای این کار مصرف کند.

یکی از مشکلات اصلی رانندگان در گذشته این بود که به علت سنگین بودن خودرو در محور جلو ، وزن زیادی بر روی چرخ های جلو قرار می گرفت و به همین دلیل تغییر در موقعیت فرمان بسیار سخت بود. برای مثال، هنگام دور زدن با سرعت کم ، پارک کردن خودرو و خارج کردن خودرو از پارک این مشکل بسیار آزاردهنده بود و راننده هایی که نسبتاً ضعیف بودند حتا در برخی مواقع نمی توانستند این کارها را انجام دهند. از طرفی دیگر، این قضیه در خودروهای باری به نیروی بیش تری نیاز داشت و راننده به سختی می توانست فرمان خودروی باری خود را بچرخاند.

به همین دلیل اختراعی در این زمینه صورت گرفت و فرمان هیدرولیک یا Hydraulic Power Steering بر روی خودروها نصب شد تا راننده ها بتوانند با نیروی کم تری فرمان خودرو را در موقعیت های مختلف بچرخانند.

جعبه فرمان یا Steering Box چیست؟

جعبه فرمان بخشی از سیستم فرمان پذیری خودروست که می تواند حرکت دورانی فرمان خودرو را به حرکت خطی تبدیل کند. این تغییر در نوع حرکت توسط چرخ دنده های رک و پینیون انجام می شود؛ رک (Rack) یک میله است که بر روی آن دندانه هایی ایجاد شده است و پینیون (Pinion) یک چرخ دنده با عرض زیاد است. با چرخاندن فرمان، پینیون متصل به آن نیز می چرخد و از آن جایی که بر روی رک (Rack) قرار دارد، موقعیت آن را در راستای خودش جابه‌جا می کند. به این ترتیب، هنگام چرخش فرمان، حرکت دورانی به حرکت خطی تبدیل می شود.

فرمان هیدرولیک (Hydraulic Power Steering) چیست؟

فرمان هیدرولیک نوعی سیستم کمکی برای فرمان گیری است که هنگام تغییر موقعیت فرمان توسط راننده، فرمان گرفتن را با استفاده از کمک نیروی هیدرولیکی راحت تر می کند و نیاز به اعمال نیروی زیاد را از بین می برد.

از این سیستم برای اولین بار بر روی خودروهای باری استفاده می شد، چون وزن قرارگرفته بر روی خودروهای باری بسیار زیاد بود فرمان گیری در آن خودروها بسیار کار سختی بود. پس از مدتی به دلیل این که دنیا به سمت تولید موتورهای پرحجم رفته بود، فرمان گیری خودروهای سواری نیز سخت شده بود و نیاز به فرمان هیدرولیک در آن ها به وجود آمد. تقریباً از سال ۱۹۵۰ برای برخی خودروها از مکانیزم فرمان هیدرولیک استفاده می شد و این آپشن تا همین الان بر روی خودروها در حال استفاده است.

فرمان هیدرولیک (Hydraulic Power Steering) چگونه کار می کند؟

سیستم کمکی فرمان هیدرولیک از بخش های مختلفی تشکیل شده است که این بخش ها عبارتند از پمپ هیدرولیک، مخزن روغن هیدرولیک، سیلندر هیدرولیک و شیر (Valve). طرز کار این سیستم به این گونه است که با چرخاندن فرمان، روغن پرفشاری که در پمپ هیدرولیک تولید شده است به سمت بخشی از جعبه فرمان می رود که یک پیستون درون آن قرار دارد. روغن پرفشاری که به سمت جعبه فرمان می رود، به پیستون درون سیلندر، متناسب با جهت چرخش فرمان نیرو وارد می کند و به این ترتیب، هنگام فرمان گیری می توانید راحت تر و بدون نیاز به نیروی زیاد فرمان را بچرخانید. این نیروی کمکی در صورت تغییر جهت فرمان گیری از سمتی دیگر به پیستون نیرو وارد می کند تا در هر دو سمت بتوانیم راحت فرمان گیری کنیم.

این مکانیزم در صورتی که به فرمان نیرویی وارد نشود فشار تولیدی پمپ هیدرولیک را دوباره به مخزن باز می گرداند تا فشار روغن هیدرولیک موجب تغییر موقعیت فرمان در زمانی که به آن نیازی نداریم نشود.

تأثیر فرمان هیدرولیک بر روی کنترل پذیری خودرو چیست؟

یکی از مشکلات طراحی این سیستم کمکی این بود که می بایست میزان کمک کننده بودن آن در فرمان گیری خودرو به حدی باشد که در سرعت های بالا کنترل خودرو از دست راننده خارج نشود و با تغییر کوچک در موقعیت فرمان خودرو منحرف نشود و چپ نکند.

برای مثال، اولین پرایدهایی که به فرمان هیدرولیک مجهز شده بودند به علت وزن کمی که بر روی چرخ های جلو قرار داشت و همچنین سیستم نامناسب فرمان هیدرولیک، به شدت فرمان پذیری نرمی داشت و این قضیه موجب شده بود بسیاری از رانندگان در سرعت های بالا کنترل خودرو را از دست بدهند، اما پس از گذشت سال ها این مشکل رفع شد و با ایجاد تغییر در سیستم هیدرولیک خودرو، فرمان پراید کمی سفت تر شد. سفت تر شدن فرمان پراید به حدی مناسب بود تا هم راننده بتواند به راحتی تغییر موقعیت دهد و هم در سرعت های بالا کنترل خودروی خود را حفظ کند.

نگهداری از فرمان هیدرولیک چگونه است؟

اضافه شدن این سیستم کمکی، نیاز به نگهداری و مراقبت از آن را نیز به وجود آورد تا راننده از درست کار کردن آن مطمئن باشد. مشکلات اصلی این سیستم اغلب با روغن ریزی نمایان می شود، زیرا به دلیل فشار بالای روغن در جریان، در صورت وجود مشکل در یک بخش، روغن از آن ناحیه خارج می شود.

برای نگهداری از این سیستم کمکی بهتر است هر دو هفته یک بار مخزن روغن هیدرولیک را چک کنید و با بررسی محل پارک خودرو مطمئن شوید که روغن ریزی در زیر خودرو وجود ندارد. به گوش رسیدن صدای زوزه شدید از پمپ هیدرولیک، سفت شدن فرمان نسبت به گذشته و خالی شدن مخزن روغن هیدرولیک از نشانه های وجود مشکل در این سیستم کمکی است که برای فهمیدن آن ها نیازی به تعمیرکار ماهر نیست و خودتان راحت می توانید آن ها را متوجه شوید.

محمد جبارزاده شیاده

پایگاه خبری اسب بخار