نام یک خودرو بخشی از هویت آن می شود و به همین دلیل است که همیشه انتخاب اسامی خودرو یکی از مهم ترین مرحله های تولید و معرفی محصول است.

برای این که بهتر متوجه اهمیت نام گذاری خودرو شوید چند مثال را بررسی می کنیم. بیایید شاسی بند محبوب هیوندای، یعنی سانتافه را در نظر بگیریم. یک کراس اوور کره ای که برای موفقیت در بازار آمریکای شمالی طراحی شده بود. نام سانتافه از شهری در نیومکزیکو گرفته شده  است که این نشان از هدف بزرگ هیوندای پشت این نام گذاری دارد. اگرچه این خودرو در کره با نام مکس کروز هم شناخته می شود، اما این نام سانتافه است که در تمام دنیا برای این خودرو استفاده می شود. پس به این نتیجه می رسیم نام گذاری یک خودرو بخشی تأثیرگذار از فرآیند تولید و بازاریابی آن است و بسته به نوع نگاه هر کمپانی روش های مختلفی برای نام گذاری خودرو وجود دارد. برای مثال، سوپراسپرت های خاص لامبورگینی همیشه نام گاوهای قدرتمند و وحشی اسپانیایی را دارند و برای کمپانی های قدیمی آلمانی، همیشه روال ثابتی براساس کد برای نام گذاری ها وجود دارد. البته همیشه روند نام گذاری ها ثابت نیست و برای مثال، سال گذشته کمپانی فیات کراس اووری را برای بازار برزیل و آمریکای جنوبی معرفی کرد و از علاقه مندان خواست نام آن را انتخاب کنند و در نهایت، نام پالس برای این کراس اوور در نظر گرفته شد.

با این مقدمه دریافتیم که نام خودرو در تمام مراحل توسعه و فروش آن بسیار اهمیت دارد و هویت آن را می سازد. نام گذاری یک محصول حتا می تواند نگاه کمپانی به بازارهای هدف آن را نشان دهد. البته این را هم در نظر داشته باشید که بسیاری از خودروها در بازاری ها مختلف با نام های مختلف به فروش می رسند، چراکه باید نامی متناسب با فرهنگ هر بازار هدف برای یک خودرو در نظر گرفته شود تا آن خودرو بتواند در آن بازار سهمی از فروش داشته باشد. در ادامه معنی اسامی خودروهای ایرانی را بررسی می کنیم.

پیکان

پیکان نوستالژی ترین خودروی ایران است که چهل سال در کشور ما تولید شد. تولید این خودرو، که فیس لیفتی از هیلمن هانتر بود، در سال ۱۳۴۶ براساس قراردادی بین ایران ناسیونال سابق و گروه صنعتی روتس آغاز شد. کمپانی روتس نام روتس اَرو (Rootes Arrow) را برای این خودرو در نظر گرفته بود و ایران ناسیونال هم معنای Arrow یعنی پیکان را برای این خودرو انتخاب کرد. پیکان در لغت نامه دهخدا به معنای فلزی نوک دار که بر سر تیر نصب کنند است، و مترادف کلماتی مثل تیر و خدنگ هم می شود. براساس آن چه در تاریخچه پیکان است، احمد خیامی شخصاً این نام را برای این خودرو در نظر گرفت و پس از آن پیکان نامی جدانشدنی از صنعت خودروی ما شد. در ادامه بیتی از غزلیات سعدی را می آوریم که این واژه در آن به کار رفته است.

سرو بالای کمان ابرو اگر تیر زند

عاشق آن‌ست که بر دیده نهد پیکان را

ایران خودرو سمند

سمند یک سدان متوسط بود که براساس پلتفرم پژو ۴۰۵ در سال ۱۳۸۰ به تولید رسید. براساس سیاست های آن زمان، سمند قرار بود جایگزینی برای پیکان باشد، اما عملاً این امر هیچ وقت محقق نشد. سمند خودرویی ملی بود که قرار بود نقطه عطفی در صنعت خودروی ما باشد. با وجود این که، اساس پلتفرم آن از پژو بود، اما به هر حال، نمادی از پیشرفت در صنعت خودروی ما به حساب می آمد و قرار بود سرآغازی برای محصولات دیگر باشد. نام سمند در لغت به معنای اسبی است که رنگ آن به زرد متمایل باشد و واژه ای قدیمی در واژگان ادبیات ما محسوب می شود. به همین منظور، بیتی از شاهنامه فردوسی را که این واژه در آن به کار رفته در این جا می آوریم.

نهادند زین بر سمند جهان

خروش آمد از دیدگه در زمان

ایران خودرو سورن

در سال ۱۳۸۵ بود که ایران خودرو فیس لیفتی از سمند را معرفی کرد و تصمیم بر آن شد نامی متفاوت برای این خودرو در نظر گرفته شود. اگرچه به طور معمول و براساس آن چه در صنعت خودرو متعارف است می بایست نام این خودرو سمند فیس لیفت در نظر گرفته می شد، اما ایران خودرو شاخه نام جداگانه سورن را برای آن انتخاب کرد. با وجود این که این خودرو تنها فیس لیفتی از سمند است، اما عملاً یک محصول دیگر به سبد ایران خودرو با نام سورن اضافه شد. نام سورن در لغت به معنی حمله، یورش و همچنین دلیر و پهلوان است و علاوه بر این نام یکی از هفت خاندان ممتاز دوره اشکانیان است که بر سیستان حکومت می کردند.

ایران خودرو دنا

دنا محصولی دیگر از ایران خودروست که در سال ۱۳۹۳ معرفی شد و در آن زمان قرار بود جایگزین سمند و سورن شود. این خودرو در واقع فیس لیفتی عمیق از سمند و سورن بود، اما باز هم جایگزینی رخ نداد و این خودرو با وجود اساس مهندسی یکسان با سمند و سورن، به عنوانی محصولی مستقل در سبد ایران خودرو قرار گرفت. نام دنا از رشته کوهی بلند در زاگرس، که از شمال غربی تا جنوب شرقی کشیده شده و در مرز سه استان اصفهان، کهگیلویه و بویراحمد و نیز چهارمحال و بختیاری واقع شده، گرفته شده است. رشته کوه دنا بلندترین و بزرگ ترین چین خوردگی زاگرس است.

ایران خودرو آریسان

وانت آریسان جایگزینی بود که ایران خودرو برای پیکان وانت در نظر گرفت. این خودرو در سال ۱۳۹۳ معرفی شد و حالا به تازگی نسخه جدید آن با نام آریسان ۲ به خط تولید ایران خودرو آمده است. در نسخه جدید سعی شده است ایرادات مهندسی قبلی برطرف شود و حالا پیشرانه جدید به همراه سیستم دیفرانسیل جلو عملکرد بهتری را در این خودرو رقم خواهد زد. اگر چه باید به این هم اشاره کرد که آریسان هرگز نمی تواند در حد و اندازه های پیکاپ های ارزان قیمت بازار جهانی باشد. واژه آریسان دو بخشی بوده و از دو واژه آری (آریایی) و سان تشکیل شده است؛ سان معنی مانند را می دهد و واژه آریسان معنای مانند آریایی را می دهد. این واژه در واقع اسم دختر هم می تواند باشد که معنی دختری که مانند آریاییان اصیل و نجیب است را می دهد.

پژو روآ

سال ۱۳۷۸ بود که ایران خودرو پژو آر دی را تولید کرد. خودرویی که بدنه پژو ۴۰۵ را داشت، اما موتور پیکان زیر کاپوت آن قرار گرفته بود. بعد از آن در سال ۸۵ ایران خودرو نسخه بهبودیافته آن را، که موتور تقویت شده پیکان را داشت، معرفی کرد. این خودرو که قرار بود تصویر بد RD را پاک کند با نام روآ عرضه شد. روآ در لغت به معنای رونده است.

ایران خودرو رانا

محصول دیگر ایران خودرو رانا است که از سال ۱۳۹۱تولید شد. این خودرو روی پلتفرم ۲۰۶ صندوق‌دار طراحی شد و قرار بود با قیمتی بسیار اقتصادی با تعدادی بالا به فروش برسد، اما هیچ وقت این وعده ها عملی نشد و رانا در مرحله اول خودرویی شکست خورده لقب گرفت. رانا حالا با پسوند پلاس و تغییراتی بنیادی در بحث امکانات و قوای فنی به فروش می رسد و همچنان در سبد محصولات ایران خودرو دیده می شود. نام رانا در منابع لغت ریشه یونانی دارد و به معنی سیب دانه دار و انار است. البته شاید ایران خودرو بیش تر دنبال نامی بوده است که نشانی از راندن در آن باشد.

ایران خودرو تارا

تارا نهایتاً نام خودرویی شد که در ابتدا با نام K132 شناخته می شد. این خودرو در واقع نسخه توسعه یافته و یا بومی سازی شده پژو ۳۰۱ است که براساس پلتفرم IKP1 طراحی شده بود و حالا در نسخه های دنده ای و اتوماتیک در بازار عرضه می شود. تارا را می توان حاصل خارج شدن آمریکا از برجام دانست، چراکه قبل از آن قرار بود پژو ۳۰۱ به بازار ایران عرضه شود و برنامه ای برای عرضه تارا در ایران وجود نداشت. تارا در لغت به معنای ستاره است. علاوه بر این، برای اسم تارا معنی مردمک چشم نیز آمده است. در کردستان به پارچه نازک و عمدتاً قرمز بر سر عروس گویند. معنی اسم تارا در زبان ایرلندی و اسکاتلندی ملکه است. همچنین در ایرلندی معنی جایی که پادشاهان ملاقات کردند (محل دیدار پادشاهان) برای تارا آمده است. در مجموع، نام تارا ریشه هایی فارسی، کردی و بین المللی است که شاید یهترین نام گذاری خودروهای ایرانی را رقم زده است.

سایپا تیبا

اولین خودروی ملی سایپا قرار بود در ابتدا با نام مینیاتور به بازار آید، اما در نهایت، در سال ۱۳۸۷ این خودرو با نام تیبا به بازار عرضه شد. براساس اطلاعات منتشرشده، مشاورانی اروپایی در طراحی تیبا نقش داشته اند، اما اساس مهندسی پراید همچنان در آن به کار رفته بود. تیبا در لغت به معنای عشوه و فریب است و معانی دیگری هم دارد، اما گویا سایپا معنی زبانی زند و پازندی آن را مدنظر قرار داده است. تیبا  به زبان زند و پازند به معنی آهو است. این یعنی نام تیبا ریشه ای قدیمی در فارسی پهلوی و زبان اوستایی دارد.

کند صدگونه تیبا آن پری رو

فریبد مردمان آن چشم آهو

میرنظمی

سایپا ساینا

ساینا محصولی از سایپا است که در سال ۱۳۹۵ معرفی شد و همچنان عرضه اش ادامه دارد. سایپا براساس پلتفرم پراید ساینا را تولید کرد و هدف از تولید آن ایجاد تفاوت های ظاهری و گسترده کردن سبد محصولات این شرکت بود. این خودرو را می توان فیس لیفتی از تیبا دانست که البته طبق روال خودروسازان ایرانی جای تیبا را نگرفت و در کنار آن قرار گرفت. سایپا برای تعیین نام این خودرو فراخوانی داد تا همه بتوانند در انتخاب آن سهیم باشند و در نهایت، نام ساینا برای آن انتخاب شد. ساینا در لغت معنی دانا و باخرد، سیمرغ و ساکت را می دهد و همچنین نام خاندانی از موبدان زرتشتی هم بوده که به نظر می رسد در این جا معنای سیمرغ و یا پرنده خوشبختی مدنظر سایپا بوده است.

سایپا کوییک

کوییک دیگر خودروی ملی سایپا است که ابتدا نام سایپا ۲۱۲ روی آن بود. این خودرو در سال ۱۳۹۵ رونمایی شد و پس از آن به بازار آمد. این خودرو از نظر قوای فنی همان مشخصاتی را داشت که در تیبا و ساینا می دیدیم و با این که سایپا سعی کرد نسخه هایی متفاوت را از آن تولید کند، اما باز هم ضعف فنی این خودرو همچنان به چشم می آمد. یکی از پرحاشیه ترین نام های خودرو در ایران را کوییک دارد. در ابتدا که نام کوییک برای این خودرو در نظر گرفته شد فرهنگستان زبان و ادب فارسی به غیر فارسی بودن آن انتقاد کرد. واقعاً هم با شنیدن نام کوییک همان واژه انگلیسی Quick با معنی سریع به ذهن مخاطب می آید، اما بعد از این انتقاد سایپا اعلام کرد که این نام برگرفته از نام کوییک (کامیاران)، روستایی در استان کردستان گرفته شده است.

سایپا شاهین

سایپا شاهین محصول ملی خودروسازی سایپا است که ابتدا قرار بود با نام رهام عرضه شود. این خودرو طراحی متفاوت و جدیدی داشت و با این که شباهت های زیادی در آن با برخی خودروهای ژاپنی و یا آمریکایی مطرح می شود اما نمی توان طراحی آن را تماما شبیه به خودروی دیگری دانست. قبل از اعمال تحریم ها، قرار بود پیشرانه برلیانس را برای شاهین داشته باشیم، اما بعد از آن پیشرانه ارتقایافته و توربوشده تیبا در این خودرو به کار رفت. شاهین نام پرنده ای شکاری است که به جسور بودن میان پرندگان شکاری معروف است. واژه شاهین بسیار قدیمی است و می توان آن را در آثار قدیمی ادبی هم دید.

شهپر زاغ و زغن زیبای قید و صید نیست

این کرامت همره شهباز و شاهین کرده اند

حافظ

محمدرضا پاداش

پایگاه خبری اسب بخار