عملکرد ای بی اس (ABS) یا ترمز ضد قفل در خودرو موجب می شود هنگام ترمزگیری از قفل شدن چرخ ها در مسیر های لغزنده جلوگیری شود.

ای بی اس (ABS) یا ترمز ضد قفل یکی از تکنولوژی های به‌کاررفته در خودروها و موتورسیکلت هاست که می تواند در زمان های حساس به کمک راننده بیاید و با جلوگیری از قفل شدن چرخ ها هنگام ترمزگیری، موجب شود راننده کنترل بیش تری بر روی خودرو داشته باشد.

این سیستم ترمزی اولین بار در سال ۱۹۲۰ توسط گابریل ویسین (Gabriel Voisin) فرانسوی معرفی شد، اما نه به شکلی که امروز در خودروها و موتورسیکلت ها از آن استفاده می شود. در ابتدا از ای بی اس برای هواپیما استفاده می شد، زیرا در هنگام فرود اگر سطح باند لغزنده بود ترمزهای هواپیما، تایرهای آن را قفل می کرد و موجب می شد کنترل هواپیما از دست خلبان خارج شود. به همین دلیل با توجه به اهمیت جان تعداد زیادی از مسافران، مهندسان تصمیم گرفتند از سیستم ضد قفل یا ای بی اس برای هواپیما استفاده کنند.

علت به کارگیری سیستم ABS در خودروها چیست؟

مهم ترین دلیل به‌کارگیری و نصب این سیستم بر روی خودروها این است که در زمان لغزنده بودن مسیر، ترمزگیری نیاز به مهارت بالایی دارد، زیرا در صورت فشار دادن پدال ترمز و نگه داشتن پدال در همان وضعیت، چرخ های خودرو به واسطه نیروی ترمزی و همچنین لغزنده بودن مسیر قفل می شوند و به همین دلیل، خودرو بر روی مسیر لغزنده سر می خورد (Skidding).

در این شرایط بسیاری از راننده های حرفه ای با تجربه بالای خود، ترمز را به طور مقطعی می گیرند و سپس رها می کنند تا بتوانند از این طریق، هم از قفل شدن چرخ ها در مسیر های لغزنده جلوگیری کنند و هم از سرعت خودرو بکاهند.

اما همه راننده ها باتجربه نیستند و نمی توانند به خوبی این کار را انجام دهند، زیرا در شرایطی که خودرو در حال سُر خوردن است بسیاری از راننده ها دستپاچه می شوند و نمی توانند به خوبی عمل کنند. به همین دلیل است که برای جلوگیری از سر خوردن، در خودروها از یک آپشن ایمنی به نام سیستم ای بی اس یا ترمز ضد قفل استفاده می کنند تا هنگام ترمزگیری از سر خوردن خودرو جلوگیری کند و در عین حال، بتواند از سرعت خودرو نیز بکاهد.

ای بی اس (Anti-Lock Braking System) یا ترمز ضد قفل چگونه کار می کند؟

ABS برای عملکرد خود به سه بخش اصلی سنسور سرعت (Speed Sensor)، پمپ ABS و بخش کنترل کننده (Controller) تقسیم می شود. در صورت ترمزگیری در مسیرهای لغزنده احتمال قفل شدن چرخ ها وجود دارد، زیرا در این صورت، تایرها چسبندگی و کشش (Traction) خود را با جاده از دست می دهند. در این زمان، سنسورِ سرعت به کاررفته در هر چرخ اطلاعاتی را به بخش کنترل کننده ارسال می کند و بخش کنترلی تشخیص می دهد که کدام چرخ کاهش سرعت بیش تری داشته یا به عبارتی قفل شده، سپس ترمزگیری چرخی که قفل شده است با قطع شدن جریان روغن ترمز کلیپر از پمپ ای بی اس متوقف می شود و دوباره ترمزگیری انجام می شود. در این شرایط، عمل قطع و وصل ترمزگیری بسیار سریع انجام می شود تا از این طریق بتوان هم از سرعت خودرو کاست و هم از سر خوردن خودرو جلوگیری کرد.  

از ترمز ای بی اس در کدام بخش از خودرو استفاده می شود؟

بخش ای بی اس علاوه بر ترمزگیری در بخش های دیگر نیز کاربرد دارد؛ برای مثال، هنگام حرکت خودرو در مسیرهای لغزنده و در زمانی که می خواهید تغییر مسیر دهید، حتا بدون ترمزگیری هم ممکن است خودرو سر بخورد (Skidding) و سرعت چرخیدن چرخ ها با یکدیگر اختلاف زیادی پیدا کنند. در این زمان می گویند خودرو کشش خود را از دست داده است (Lose Traction) و این قضیه می تواند باعث شود کنترل خودرو از دست برود. به همین دلیل در خودروها از سیستم کنترل کشش یا ESP استفاده می کنند. کنترل کشش و ESP نیز با استفاده از ABS به هر کدام از چرخ ها که با سرعت بیش تری در حال چرخش است ترمز وارد می کند و سعی می کند سرعت چرخ ها را نزدیک به هم تنظیم کند. بنابراین دیگر امکانات خودرو مانند لانچ کنترل (Launch Control) نیز، که به کنترل کشش و ESP مربوط می شود، به طور غیر مستقیم با ای بی اس در ارتباط اند و از آن بهره می برند.

حتماً بخوانید:

نحوه عملکرد سیستم کنترل کشش از گذشته تاکنون (Traction Control)

سیستم کنترل شروع یا لانچ کنترل چیست؟

روشن شدن چراغ ABS به چه معناست؟

روشن شدن چراغ ای بی اس یعنی مشکلی در این بخش از خودرو وجود دارد، اما خراب بودن بخش ای بی اس به معنای از کار افتادن ترمزگیری خودرو نیست، بلکه در زمان روشن شدن چراغ خطر ای بی اس فقط سیستم کمک کننده ABS از کار می افتد. در صورت روشن شدن چراغ خطر در درجه اول بهتر است به سراغ مخزن روغن ترمز بروید و مطمئن شوید به اندازه کافی پر است. اگر کم و یا خالی بود آن را پر کنید و دوباره خودرو را روشن کنید تا بفهمید آیا مشکل از کمبود روغن بوده است یا نه. در صورت روشن ماندن چراغ بهتر است به تعمیرگاه مراجعه کنید تا با استفاده از دستگاه دیاگ مشکل خودرو را پیدا کند.

حتماً بخوانید: انواع روغن ترمزها و نکات مهم در مورد آن ها + ویدیو

در صورت قدیمی بودن و مجهز نبودن خودرو به ABS چگونه باید رانندگی کنیم؟

در صورتی که، خودروی شما قدیمی است و به سیستم ترمز ضد قفل مجهز نیست باید در شرایط خاص که سطح جاده لغزنده است طور دیگری رانندگی کنید. برای مثال، اگر در مسیری لغزنده در حال رانندگی هستید بهتر است در صورت حاد نبودن شرایط حتی الامکان با کم کردن دنده، سرعت خودرو را کم کنید و به آرامی ترمز کنید تا چرخ ها قفل نکنند. اما در صورت بحرانی بودن اوضاع بهتر است در ابتدا دنده را متناسب سنگین کنید و پدال ترمز را تا جایی که چرخ ها در آستانه قفل شدن اند فشار دهید، سپس ترمز را رها کنید و دوباره ترمزگیری کنید. عمل گرفتن و رها کردن پدال ترمز می تواند سیستم ترمزگیری را به ABS شبیه کند و مانع از سر خوردن خودرو شود. البته باید گفته شود که این کار نمی تواند مانند ترمز ای بی اس تأثیرگذار باشد و از طرف دیگر، به مهارت بسیار بالایی در رانندگی نیاز دارد.

محمد جبارزاده شیاده

پایگاه خبری اسب بخار