ریتاردرها (Retarder) سیستم های ترمزی خودروهای باری سنگین هستند که با فعال شدن آن ها، دور موتور کاهش می یابد و در نتیجه، از سرعت وسیله نقلیه مورد نظر کاسته می شود تا به ترمزها فشار زیادی وارد نشود.

همان طور که پیداست وزن خودروهای باری در زمانی که دارای بار هستند بسیار زیاد می شود و به همین دلیل اینرسی کل مجموعه افزایش می یابد. با زیاد شدن اینرسی خودروهای باری، سیستم ترمز خودرو نیاز دارد نیروی بیش تری را برای کاهش سرعت خودرو مصرف کند و به این دلیل، هم استهلاک سیستم ترمزی افزایش می یابد و هم مصرف لنت ها به طرز عجیبی زیاد می شود.

اینرسی (Inertia) چیست؟

به خاصیتی از جسم در حال سکون و یا در حال حرکت گفته می شود که در برابر تغییر سرعت و همچنین تغییر جهت حرکت از خود مقاومت نشان می دهد. به بیانی ساده تر، به تمایل اجسام به حفظ حالت قبلی اینرسی یا لختی می گویند. برای مثال، هنگام شتاب‌گیری خودرو از حالت سکون، بدن شما به صندلی خودرو می چسبد و چنین حالتی به معنای این است که بدن شما تمایل دارد در حالت قبلی خود که سکون بود باقی بماند و در مقابلِ افزایش سرعت از خود مقاومت نشان دهد. همین قضیه در هنگام ترمزگیری و پرت شدن سرنشینان به سمت جلو نیز اتفاق می افتد. به طور کلی، هر چه جرم جسم بیش تر باشد اینرسی آن نیز بیش تر می شود و تمایل آن به حفظ موقعیت خود نیز بیش تر می شود.

چرا اغلب برای خودروهای باری از Retarder استفاده می شود؟

همان طور که از کارایی خودروهای باری پیداست می دانیم که وزن آن ها در زمان حمل بار زیاد است و به همین دلیل اینرسی مجموعه خودرو و بار زیاد می شود. با افزایش اینرسی کل خودرو، برای کاهش سرعت، نیاز است نیروی ترمزی قابل توجهی به چرخ ها اعمال شود تا خودروی باری مورد نظر به سرعت دلخواه برسد. با توجه به علت گفته شده، استهلاک سیستم ترمزی و مصرف لنت ها به علت فشار بالایی که به آن ها وارد می شود، زیاد می شود و برای جلوگیری از بروز این مشکل از ریتاردر استفاده می کنند تا هم از سرعت خودرو کاسته شود و هم فشار از روی سیستم ترمزی برداشته شود.

ریتاردر چیست؟

ریتاردرها نوعی از سیستم ترمزی اند که بدون دخالت سیستم اصلی ترمز می توانند از سرعت خودرو بکاهند و از وارد شدن فشار به سیستم ترمز اصلی جلوگیری کنند. به این ترتیب، هم از سرعت خودروی باری و هم از استهلاک سیستم ترمز اصلی کاسته می شود و ترمز خودرو فقط برای شرایط حاد و بحرانی مورد استفاده قرار می گیرد.

ریتاردرهای خودروهای باری در سه نوع ریتاردر موتور (Engine)، ریتاردر گیربکس (Transmission) و ریتاردر گاردان (Driveline) موجودند و هر خودروی باری با توجه به نیاز و میزان باری که می تواند حمل کند، می تواند یک یا چند نوع از این ریتاردرها را داشته باشد. در این متن تنها به ریتاردر موتور اشاره می شود، زیرا به کارگیری آن در خودروهای باری نسبتاً زیاد اتفاق می افتد.

ریتاردر موتور (Engine Retarder) چگونه کار می کند؟

در ریتاردر موتور مانند دیگر ریتاردرها باید از دور موتور کاسته شود تا به دنبال آن از سرعت خودرو کاسته شود، پس ریتاردر موتور نیز کاری می کند تا از دور موتور کاسته شود.

به طور کلی، در ریتاردر موتور از دو طریق می توان از دور موتور کاست و منجر به کاهش سرعت خودرو شد که هر دو نوع در ادامه توضیح داده می شود.

1. طرز کار نوع اول ریتاردر موتور این گونه است که در صورت فعال شدن آن، تزریق سوخت به محفظه احتراق متوقف می شود و به دنبال آن، پیستون ها بدون این که توانی در اثر احتراق سوخت دریافت کنند فقط هوای ورودی به موتور را فشرده می کنند و به این ترتیب، در سیکل تراکم از حرکت دروانی موتور انرژی گرفته می شود و به دنبال آن در سیکل احتراق هیچ توانی به موتور داده نمی شود. سپس هوای فشرده شده از سوپاپ اگزوز خارج می شود و در ابتدای مرحله بعد که سیکل مکش است، سوپاپ خروجی بسته شده و پیستون با پایین رفتن، خلاء ایجاد می کند. ایجاد خلاء نیز از میزان حرکت دورانی موتور می کاهد و به طور کلی، این سیستم ریتاردر موتور موجب می شود از سرعت خودرو کاسته شود.
2. نوع دیگری از ریتاردرهای موتور هستند که در آن مسیر اگزوز خودرو کمی بسته می شود و به این ترتیب، گازهای خروجی به سختی از موتور خارج می شوند. در این حالت، موتور خودروی باری به سختی کار می کند و به همین دلیل از سرعت دوران آن کاسته می شود. برای مثال، هنگامی که جلوی اگزوز خودروی خود را می گیرید متوجه می شوید موتور تحت فشار کار می کند و به این ترتیب از دور آن کاسته می شود و در صورت تداوم این قضیه موتور خاموش می شود. اما در این مدل از ریتاردر موتور مسیر اگزوز کاملاً بسته نمی شود و به همین دلیل، موتور خاموش نمی شود و تنها از دور آن کاسته می شود.

به کارگیری هر یک از این دو نوع ریتاردر در خودروهای باری رایج است و شرکت سازنده با توجه به خواسته های خودش می تواند یکی از این دو نوع ریتاردر موتور را برای خودروهای باری خودش انتخاب کند.

در چه زمانی نباید از ریتاردر موتور استفاده کرد؟

در زمان هایی که متوجه می شویم کشش خودرو پایین است و احتمال سر خوردن و لغزش خودرو وجود دارد بهتر است از ریتاردر موتور استفاده نکنید، زیرا با کاهش سرعت خودرو از این طریق، احتمال لغزش خودروی باری زیاد می شود و ممکن است خطرآفرین باشد. به این ترتیب، در مسیرهای لغزنده، هوای بارانی و برفی و زمین های یخ زده بهتر است ریتاردر موتور خاموش شود.

محمد جبارزاده شیاده

پایگاه خبری اسب بخار