یکی از مهم ترین بخش های سیستم خنک کاری موتور محلول ضد یخ یا کولنت (Coolant) است که با آب مخلوط می شود و با عبور از بخش های مختلف می تواند از دمای موتور بکاهد تا از جوش آوردن آن جلوگیری کند.

همان طور که می دانید، یکی از بخش های مهم خودرو سیستم خنک کاری موتور است که در صورت درست کار نکردن می تواند باعث بالا رفتن دمای موتور شود. در صورت افزایش دمای بیش از اندازه موتور ، احتمال جوش آوردن ( به دلایل جوش آوردن موتور لینک شود ) بسیار بالا می رود و در صورت جوش آوردن آسیب های جدی ای به اجزای موتور وارد می شود و در برخی مواقع نیاز به تعمیر اساسی موتور بوجود می آید.

حتماً بخوانید: سیستم خنک کاری موتور اجزای تشکیل دهنده و وظایف آن ها

ضد یخ در سیستم خنک کاری موتور چه وظیفه ای دارد؟

در بین بخش های تشکیل دهنده سیستم خنک کاری موتور، کولنت وظیفه مهمی دارد؛ این محلول با آب مخلوط می شود و در مدار سیستم خنک کاری موتور قرار می گیرد. مخلوط آب و کولنت با جریان یافتن در بخش های مختلف موتور از طریق فرآیند های انتقال حرارت از دمای موتور می کاهد و دمای خودش بالا می رود. پس از افزایش دما این مخلوط وارد رادیاتور می شود و سپس در رادیاتور از دمای آن کاسته می شود و دوباره برای گرفتن گرما از موتور در مدار خنک کاری قرار می گیرد. وظیفه دیگر این محلول این است که از خورده شدن و پوسیدن مسیر های سیستم خنک کاری موتور جلوگیری می کند و به عمر سیستم خنک کاری می افزاید.

کولنت چه ویژگی خاصی دارد؟

مهم ترین ویژگی کولنت این است که دمای جوش آن بالا و دمای انجماد آن پایین تر آب است، این قضیه موجب می شود مخلوط آب و ضد یخ نیز در دمای بالاتری به بخار تبدیل شود و همچنین در دمای پایین تری منجمد شود. این خاصیت Coolant باعث می شود مخلوط مورد نظر بتواند در بازه دمایی بیش تری به صورت مایع باقی بماند و از موتور در برابر افزایش دما محافظت کند.

چند نوع ضد یخ وجود دارد؟

به طور کلی، با توجه به نوع خودروها و همچنین سن و سال سیستم های خنک کاری آن ها ۳ نوع کولنت وجود دارد که هر کدام از آن ها مخصوص خودروهای خاصی است.

۱٫ IAT سبز رنگ (Inorganic Additive Technology)

برای مدت های طولانی از این ضد یخ برای سیستم های خنک کاری استفاده می شد، اما امروز کم تر پیش می آید از این محلول برای خودروها استفاده شود، زیرا تکنولوژی ساخت محلول های سبزرنگ قدیمی است و به نوعی، از رده خارج محسوب می شود. یکی از دلیل های از رده خارج شدن این محلول ها این است که افزودنی های آن (فسفات و سیلیکات) در فواصل زمانی کم تری از بین می روند و نیاز است حدود هر دو سال یک بار آن را تعویض کرد، زیرا همان طور که گفته شد به مرور خاصیت خود را از دست می دهد. فسفات و سیلیکات به کاررفته در این مجلول ها با بلوک های چدنی و رادیاتورهای آلومینیومی و مسی سازگار است و موجب خوردگی آن ها نمی شود.

۲٫ OAT (Organic Acid Technology)

از این محلول ها بیش تر برای محصولات جنرال موتورز و برخی دیگر شرکت ها استفاده می شود. این محلول ها در رنگ های نارنجی، زرد، قرمز و بنفش وجود دارند و با دیگر محلول ها سازگار نیستند، یعنی نباید آن ها را با دیگر خنک کننده ها مخلوط کرد. در این محلول ها از فسفات و سیلیکات استفاده نمی شود و عمر عملکردی آن ها از IAT بیش تر و در حدود ۵ سال است.

۳٫ HOAT (Hybrid Organic Acid Technology)

محلول های HOAT به نوعی ترکیبی از OAT و IAT هستند و تقریباً خواص هر دو را دارند، یعنی هم عمر بالاتری دارند و هم موجب خوردگی فلزات نمی شوند. رنگ HOATها بیش تر نارنجی و زرد است و برخی از شرکت های خودروساز HOATهایی تولید کردند که تا ۱۰ سال عمر می کنند.

کدام یک از انواع ضد یخ را باید انتخاب کنیم؟

به طور کلی، باید برای انتخاب ضد یخ به دفترچه راهنمای خودرو (Manual User) مراجعه کنیم تا ببینیم در آن چه نوع کولنتی برای خودرو پیشنهاد شده است. از طرفی، سعی کنید از روی رنگ محلول اقدام به تشخیص نوع آن نکنید، زیرا برخی از محلول ها ممکن است ترکیبات متفاوتی داشته باشند، اما رنگ آن ها یکی باشد. به همین دلیل بهتر است به بسته بندی توجه کنید و با عبارت های IAT ،OAT و HOAT، کولنت مورد نظر خود را خریداری کنید.

چرا نمی توان از هر ضد یخی برای خودرو استفاده کرد؟

سیستم های خنک کاری موتور در خودروهای قدیمی بیش تر از برنج (Brass)، لاستیک (Rubber) و چدن (Cast Iron) ساخته می شدند و محلول خنک کننده آن ها هم سازگار با این جنس ها بود، اما امروز در سیستم خنک کاری خودروها از مس (Copper)، سیلیکون (Silicon) و آلیاژهای آلومینیوم استفاده می شود و به همین دلیل نیاز است محلول هایی که با این جنس ها سازگارند ساخته شود تا به سیستم خنک کاری موتور آسیب وارد نشود. از این رو ممکن است سیستم خنک کاری خودروی شما قدیمی باشد و شما از محلول جدید استفاده کنید و یا سیستم خنک کاری شما جدید باشد و محلول شما قدیمی که در هر دو صورت به سیستم خنک کاری آسیب وارد می شود. بنابراین بهتر است از ضد یخ و کولنت پیشنهادی شرکت سازنده برای خودروی خود استفاده کنید.

چند نکته در مورد کولنت ها

۱٫ نوع محلول را از روی رنگ آن ها تشخیص ندهید، زیرا برای مثال هم OAT و هم HOAT را می توان در رنگ های نارنجی و زرد پیدا کرد و به همین دلیل ممکن است از محلول نامناسب برای خودروی خود استفاده کنید.

۲٫ خودرو سازها معمولاً خودروهای خود را ارتقا می دهند،، به همین دلیل ممکن است در برخی سال ها از یک نوع کولنت برای یک مدل خودرو استفاده کنند و چند سال بعد سیستم خنک کاری را ارتقا دهند و نوع دیگری از ضد یخ را برای همان خودرو استفاده کنند.

۳٫ در طول عمر خودرو ممکن است افراد مختلفی از آن استفاده کرده باشند و به همین دلیل احتمال به کارگیری محلول های مختلف برای آن خودرو وجود دارد، به همین دلیل، بهتر است پس از خرید خودروهای دست دوم با کارکردهای بالا، ابتدا سیستم خنک کاری را شست‌وشو دهید و از محلول توصیه شده توسط کارخانه برای خودرو استفاده کنید.

محمد جبارزاده شیاده

پایگاه خبری اسب بخار